تاثیر خشکسالی بر محصول گندم در مناطق ویس، ملاثانی و سلامات استان خوزستان

موضوع خشکسالی و تاثیر آن بر عملکرد محصولات کشاورزی بویژه گندم که یک کشت استراتژیک می باشد یک مسئله قابل توجه از نظر پیچیدگی و اهمیت در زمان حال و آینده به شمار می رود. در این تحقیق تاثیر خشکسالی بر عملکرد محصول گندم آبی در شبکه آبیاری شمال شرق خوزستان، منطقه ویس، ملاثانی و سلامات در طی سال های 1385 لغایت 89 مورد بررسی واقع گردیده است. برای این منظور از اعمال شاخص spi(شاخص بارش استاندارد) بر روی آمار بارندگی 9 ایستگاه بارانسنجی در محدوده اطراف منطقه مورد مطالعه جهت تشخیص رخداد پدیده خشکسالی در طی سال های مورد نظراستفاده گردید سپس به منظور راستی آزمایی نتایج بدست آمده از این شاخص، از تصاویر سنجده etm+ ماهواره لندست 7 استفاده گردید. از جدی ترین چالش های پیش روی این تحقیق، تصاویر مخدوش شده سنجده ماهواره مذکور به علت خطای slc- off در بازه زمانی مورد مطالعه بود که به کمک تصاویر کمکی(تصاویرقبل و بعد از تصویر اصلی و همچنین پیاده سازی الگوریتم های محاسباتی توسط ماژول الحاقی به نرم افزار envi(gapfill) جهت رفع خطای گپ نواری بر روی تصاویر مخدوش)، تا حد قابل قبول اطلاعات مفقود شده بر روی تصویر اصلی بازیابی گردید و سپس با اعمال شاخص پوشش گیاهی ndvi بر روی تصاویر اصلی سال های مورد نظر، وضعیت پوشش گیاهی از نظر تراکم کشت مشخص شد. از آنجائیکه میزان عملکرد گندم آبی مدنظر بود، محقق با چالش دیگری در مسیر انجام این تحقیق روبرو گردیده و آن قدرت تفکیک مکانی پائین (رزولیشن 30 متر) تصاویر سنجنده ماهواره لندست بود که از روی این تصاویر نه تنها حد و مرز اراضی قابل تشخیص نیست بلکه تشخیص نوع کشت نیز امکان پذیر نمی باشد. برای رفع این مشکل از نقشه کاداسترکشاورزی و اطلاعات توصیفی(مالکیتی) منطقه مورد مطالعه استفاده گردید. با رویهمگذاری و انطباق نقشه حد و مرز قطعات اراضی کشاورزی(کاداستر) با تصویر شاخص پوشش گیاهی و همچنین دستیابی به اطلاعات قطعات اراضی که در سال های مورد نظر، کشاورزان مبادرت به کشت گندم نمودند(اطلاعات توصیفی مرتبط با نقشه کاداستر)میزان عملکرد محصول گندم در طی سال های خشکسالی بدست آمد بطوریکه نتایج بدست آمده از تحلیل داده های اخذ شده از پردازش تصاویر ماهواره ای در محیطgis، و انطباق آن با نتایج شاخصspi ، همبستگی بین وقوع خشکسالی در طی سال های مورد مطالعه با کاهش عملکرد محصول گندم آبی را نشان می داد. با توجه به تکرار و تداوم دوره های خشکسالی در آینده ضرورت استفاده از شیوه های مدیریت پیشگیری از بحران در زمینه خشکسالی در بخش کشاورزی بیش از پیش احساس شده است و باید ضمن مدیریت مصرف بهینه آب در شبکه های آبیاری با پیاده سازی شیوه های نوین آبیاری در مزارع، نسبت به تغییر نوع الگوی کشت و استفاده از گونه های مقاوم به شرایط کم آبی اقدامات جدی و سریع را بعمل آورد.